Anasayfa / Sinema / Film Listeleri & En İyi Filmler / David W. Griffith ve İki Başyapıtı

David W. Griffith ve İki Başyapıtı

Ön-not: 2002’de yerel bir dergi (Ozanca Kültür-Sanat Dergisi) için yazdığım, 2024’da da eski blogumda yayımladığım aşağıdaki metni uzun yıllar sonra SanatLog’da paylaşmak istedim. “Fazla iddiası olmayan bir tanıtım yazısı” denebilir. İyi okumalar…

“Ben her şeyi Griffith’e borçluyum.” Sergei Eisenstein

Gezici tiyatro kumpanyalarında takma isim kullanarak sahne aldıktan bir süre sonra oyunlar kaleme alan fakat devamını getirmeyen; filmlerini senaryosuz çeken; United Artists’i Mary Pickford, Douglas Fairbanks ve Charline Chaplin ile birlikte kuran; 1924’te bağımsız film yapımcılığını bırakmak zorunda kalan, Paramount Pictures’da yönetmenlik yapan, Görüntü Yönetmeni G. W. “Billy” Bitzer ile 1908’den 1924’e değin çalışan; Mary Pickford, Lillian Gish (sevgilisiydi), Dorothy Gish, Mack Sennett, Mae Marsh, Harry Carey ve Lionel Barrymore gibi oyuncularla çalışan; paralel kurgu, yakın ve geniş plan, omuz çekimi, bindirme, kararma, alçalma, flashback gibi teknik ve sinemasal araçları pratiğe döken;  Sergei Eisenstein, Erich von Stroheim, Pudovkin, Fritz Lang, John Ford gibi birçok usta yönetmeni etkileyip onlara yön veren;  sesli filmi benimsemeyen David Griffith; (1875–1948) yoksul biri olarak öldüğünde çoktan unutulmuştu…

Öncü yönetmenin sinema literatüründe önemli bir yer teşkil eden yapıtlarından ikisine kısaca göz atalım…

“Büyük filmler isteniyorsa, bize yetişmiş bir seyirci topluluğu da gereklidir.” Griffith

The Birth of A Nation (1915, Bir Ulusun Doğuşu)

Rahip Thomas F. Dixon’ın The Clansman adlı kitabından uyarlanan; Mae Marsh, Henry B. Walthall, Lillian Gish, Ralph Lewis, Josephine Crowell, George Siegman’ın oynadığı Amerikan epiği The Birth of A Nation; (1915, Bir Ulusun Doğuşu) 19. yüzyılda, Amerikan İç Savaşı zamanında Kuzeyli ve Güneyli iki aileyi eksen alarak Amerika’nın tek bir ulus olarak yeniden biraraya gelmesini konu alan yaklaşık üç saatlik devasa bir filmdir.

Bir Ulusun Doğuşu 110 bin dolara kotarılmasına karşın milyonlarca dolar kar getiren; yakın plan, genel çekim gibi dönem için fazla yadırgatıcı çerçeveleme biçimlerinin sinema tarihinde ilk kez kullanıldığı, etkileyici ve görkemli savaş sahnelerinin hayranlık uyandırdığı bir sinema şaheseridir.

Salt bunlardan ibaret midir, hayır. Filmde zencilerin yegane ve ortak düşman olarak betimlenmesi; hatta bununla da kalınmayıp zenci karakterlerin makyajla boyanmış beyazlar tarafından canlandırılması yoluyla iki kat aşağılanmaları, Ku Klux Klan’ın kurtarıcı kahraman hüviyetinde lanse edilmesi, bununla bağlantılı olarak Amerikalı beyazların birleşerek biraraya gelmesini öneren ve bu nedenle de kıyasıya eleştirilen, boykot edilen, sansürlenen, olmadı yasaklanan, David Griffith’e ise ırkçı bir yönetmen etiketini ısmarlayan bir filmdir de.

Salt bunlardan ibaret midir, yine hayır. Bu olumsuz eleştiriler David Griffith’i çok sarstığı içindir ki boş durmayıp ertesi yıl bir başka görkemli başyapıta imza atmasına vesile olmuş -deyim yerindeyse- bir “köprü-yapıt”tır da aynı zamanda.

Intolerance (1916, Hoşgörüsüzlük)

Evet, Intolerance; (1916, Hoşgörüsüzlük) bu olumsuz ve yıkıcı eleştirilere asla ve asla katılmayan David Griffith’in sinemasal bir karşı-cevabı, kişisel savunmasıdır. Farklı zaman dilimlerinde cereyan eden dört öykünün koşut olarak görselleştirildiği destansı film; 300 bin dolarlık bütçesi, Arizona Çölünde kurulan göz kamaştırıcı setleri, 1000’e yakın figüranı, 3,5 saatlik süresi, o dönem için fazlaca kompleks kurgusu ve devrim niteliğindeki çekim teknikleriyle Babil bozgunundan Ortaçağ Fransa’sına sıçrayarak hoşgörüsüzlüğü ele alır.

Bütün bu yenilikçi biçemine, olağanüstü kurgu anlayışına karşın gişede batan Hoşgörüsüzlük, büyük olmasına büyük, zengin olmasına zengin bir sinema deneyidir; fakat zamane seyircisi filmin altından kalkabilecek mental düzeye henüz sahip değildir. Gişede tepetaklak olmasının asıl sebebi budur tabii.

David Griffith’in Önemli Yapıtları:

1908 The Adventures of Dolly (Dolly’nin Maceraları)

1913 Judith of Bethulia (Berhulialı Judith)

1918 Heart of the World (Dünyanın Yürekleri)

1919 Broken Blossoms (Kırık Tomurcuklar)

1920 Way Down East (Güney Yolu / Doğuya Giden Yol)

1921 Dream Street (Hayal Caddesi)

1921 Orphans of the Storm (Fırtına Çocukları)

1922 One Exciting Night

1924 America

1925 Sally of the Sawdust

1930 Abraham Lincoln

1931 The Struggle

Yazan: Hakan Bilge

sanatlog.com

Hakkında Editör

Hakan Bilge - The Godfather Mitosu (Şule Yayınları, 2024) ve Aşktan da Üstün: Hitchcock Sinemasında Kişisel Bir Gezinti (Doruk Yayınları, 2024) adlı sinema kitaplarının yazarıdır.
@hakan_bilge

Bu yazıya da bakabilirsiniz.

rene-migrette-les-amants-ii

Rene Magrette’in Les Amants II’su

“Benim resimlerim hiçbir şey anlatmayan görsel imgelerdir. Akla gizemi getirirler. Doğrusunu isterseniz, benim resimlerimi gören ...

Bir Cevap Yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir